Vì giấy sẽ bị phân hủy theo thời gian nên sẽ khó để phán đoán chính xác được thời điểm mà nghệ thuật gấp giấy Origami được ra đời. Người ta chấp nhận một học thuyết rằng giấy được phát minh vào khoảng năm 105 trước công nguyên ở Trung Quốc và người Nhật bắt đầu sử dụng giấy từ thế kỷ thứ 6. Có nhiều nền văn hóa khác cũng có kỹ thuật gấp giấy nhưng người Nhật là những kẻ tiên phong trong việc khám phá ra việc sử dụng giấy như một chất liệu nghệ thuật.

Ý nghĩa của cái tên

Origami ban đầu được gọi là orikata (hình gấp) nhưng vào cuối thế kỷ 19 nó được gọi là origami, từ ghép của “oru” (gấp) và “kami” (giấy) trong tiếng Nhật. Không rõ nguyên nhân vì sao nó được gọi như thế nhưng một số học giả cho rằng Hán tự của từ origami dễ và đơn giản nhất cho trẻ em học viết so với những từ có ý nghĩa tương tự.

Nâng tầm thành một hình thức nghệ thuật

Ngày nay nhiều người bị hấp dẫn bởi origami vì giấy là một nguyên liệu thủ công giá rẻ. Tuy nhiên ở thời điểm sơ khai thì origami chỉ được dùng cho giới quyền quý. Origami được dùng trong các nghi lễ như gấp hình bướm để trang trí cho chai rượu sake trong đám cưới. Tsutsumi, nghệ thuật gói quà, được dùng trong các sự kiện quan trọng để thể hiện sự chân thành và thuần khiết. Tsuki, các mảnh giấy gấp để gói những món quà giá trị là ví dụ cho các loại giấy gấp hoa mỹ dùng để chứng nhận cho nguồn gốc xịn của các món quà.

Khi giấy bắt đầu rẻ hơn thì người bình thường cũng bắt đầu gấp giấy để làm quà hoặc làm các tấm thiệp đựng lời nhắn. Sau đó origami cũng trở thành một phương tiện dạy học vì quá trình gấp giấy bao gồm nhiều khái niệm liên quan đến Toán học.

Quyển sách đầu tiên về origami là Sembazuru Orikata (Gấp ngàn cánh hạc giấy)  viết bởi Akisato Rito năm 1797. Quyển sách này viết nhiều hơn về phong tục tập quán thay vì hướng dẫn gấp giấy. Có một huyền thoại ở Nhật cho rằng nếu một người có thể gấp được ngàn cánh hạc giấy thì một điều ước của họ sẽ thành hiện thực.

Vai trò của Akira Yoshizawa trong việc đưa Origami ra toàn thế giới

Akira Yoshizawa thường được biết đến với cái tên “đại tông sư origami”. Sinh năm 1911, ông học gấp giấy từ thuở bé và ở tuổi 20 ông bắt đầu sử dụng kiến thức về origami để dạy các khái niệm hình học cần thiết trong công việc cho các nhân viên mới trong nhà máy của mình. Năm 1954, Yoshizawa xuất bản cuốn Atarashi Origami Geijutsu (Nghệ thuất gấp giấy hiện đại). Quyển sách đã đưa ra những kiến thức cơ bản về các biểu tượng và ghi chú dùng để hướng dẫn gấp các mô hình origami hiện đại. Nó cũng là chất xúc tác đưa Yoshizawa lên địa vị một siêu sao trong giới Origami. Ông đã dành phần đời còn lại để làm một “đại sứ văn hóa” của Nhật Bản khi ông giưới thiệu đến thế giới các kiến thức hiện đại về kỹ thuật origami.

Yoshizawa qua đời năm 2005 và người ta ước tính rằng ông đã sáng tạo ra hơn 50,000 hình gấp khác nhau trong suốt cuộc đời. Không may là chỉ có vài trăm mẫu hình được xuất bản chính thức trong sách của ông. Yosshizawa cũng là nhà tiên phong cho kỹ thuật gấp giấy ướt nổi tiếng với việc phun một chút hơi nước vào giất để gấp được tròn và dễ tạo hình hơn.Unfortunately, only a few hundred of these models were ever officially documented in his published origami books.

Sự tiến hóa của Origami

Ban đầu Origami không cho phép cắt và dán giấy nhưng các tiêu chuẩn trở nên lỏng lẻo hơn theo năm tháng. Ngày nay có nhiều sách dạy origami hướng dẫn một số hình gấp bao gồm việc cắt và dán giấy để đảm bảo sự vững chắc cho thiết kể cuối cùng.

Một điểm nữa trong sự tiến hóa origami là các hình gấp không chỉ được gấp từ giấy origami truyền thống mà có thể dùng giấy đánh máy, sổ lưu niệm hay các hình thức thân thiện với môi trường hơn là tận dụng báo và tờ quảng cáo cũ. Có người còn gấp tiền để tạo ra những món quà độc đáo hơn.

Lịch sử Origami Nhật Bản: Người ta tin rằng Origami có nguồn gốc từ triều đại Heian dựa trên những truyền thuyết

Ở Nhật, họ dùng giấy trong việc gói quà gọi là “tatogami” hay “tato“. Ngày nay, họ chủ yếu dùng cách đó gói kimono. Việc này thật sự có từ thời Heian. Nhưng nó không có nghĩa là khởi nguồn của Origami vì người ta chỉ gói giấy thành mỗi hình vuông.

Họ dùng giấy kẻ sọc gọi là “shide” hay “heisoku“, và búp bê giấy “hitogata” trong nghi thức của đạo Shinto. Chúng cũng có nguồn gốc cổ xưa.Tuy nhiên, ngày xưa ở Nhật chúng chẳng bao giờ được làm từ giấy cả. Hơn nữa ngay cả ngày nay chúng cũng không nhất thiết phải là búp bê gấp từ giấy.

Chúng ta có thể thấy chẳng có mối quan hệ nào giữa tôn giáo của Nhật Bản và nguồn gốc của Origami cả. Từ “giấy” trong tiếng Nhật và từ “thần” đọc cùng âm với nhau, đều là “kami“, nhưng trong tiếng Nhật cổ thì cách nhấn âm khác nhau. Chúng tôi đã biết được điều thú vị này trong hành trình du lich Nhat Ban 6n5d của mình.

con công


rồng

Ta dùng từ Origami từ thời Heian của Nhật. Tuy nhiên cách viết khác và nó cũng không thuần túy là chỉ việc gấp giấy. Một Origami là một mảnh giấy hình phong cảnh được vẽ ở một nửa, nửa kia trắng và thường được viết chữ, thơ… lên đó. Ở Nhật Bản ngày nay, từ “origami-tsuki” (từ ghép có gốc origami) có nghĩa là “xác thực”.

Ở Nhật họ không dùng từ Origami để chỉ việc gấp giấy cho đến thời kỳ Showa. Origami được gọi là “orisue” hay “orikata” vào thời Edo, và “orimono” vào cuối thời Edo đầu thời Showa.

Tác dụng của Origami

Gấp giấy Origami không đơn thuần chỉ là giải trí, làm đồ trang trí thông thường. Một trong số nguyên nhân giúp nghệ thuật gấp giấy Origami trở thành biểu tượng văn hóa Nhật Bản là bởi gấp giấy Origami còn có một số tác dụng như sau:

hình ảnh minh họa

Tác dụng của Origami đối với tâm lý

Origami là một nghệ thuật nhẹ nhàng tỉ mỉ. Nó đã chứng minh trong rất nhiều trường hợp có tác dụng làm êm dịu thần kinh, chữa bệnh mất ngủ và chống stress. Nhiều bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu đã dùng origami như một liệu pháp bổ ích vật lý và tinh thần. Bác sĩ Ronald S. Levy, tại Hội Thảo Quốc Tế lần thứ nhì về origami đối với giáo dục và trị liệu, đã kêu gọi dùng origami dể phục hồi chức năng và trị liệu về tay.

Với nhiều người, Origami là thứ giải trí rất hữu hiệu, đặc biệt khi sáng tác một mẫu mới: tự do bay bổng, tự do tìm kiếm một thứ gì đó, mang màu sắc của riêng mình. Khi tự tay hoàn thành một mẫu khó, hay tự tay sáng tác một mẫu hay, thì cảm giác thật vui thích.

Origami với toán học

Việc tạo được mẫu origami mới liên quan đến rất nhiều quy tắc hình học. Không phải ngẫu nhiên mà các cao thủ origami sáng tác được những mẫu phức tạp. Các cao thủ origami có phương châm “bạn nhìn thấy gì, tôi tưởng tượng được; bạn tưởng tượng gì, tôi gấp được.”

Việc gấp giấy đem lại nhiều nhận thức hình học, và cả hình học trừu tượng: nhận biết hình tam giác, hình vuông, hình lục giác, tia phân giác một góc, đoạn thẳng, các đường nét, hình không gian, các khối 3 chiều…

Để biết thêm về bài viết : Bài viết

Danh mục các sản phẩm giấy : sản phẩm